نقش تغذیه در درمان اسهال کودکان

چرا کودکان اسهال می‌گیرن؟ دلایل رایج و مهمی که باید بدونی

اسهال یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی بین کودکان است و دلایل مختلفی داره، از عفونت‌های ویروسی و باکتریایی گرفته تا تاثیر رژیم‌غذایی و وضعیت تغذیه‌ای کودک. وقتی تغذیه کودک اصولی و متعادل باشه، سیستم‌ایمنی قوی‌تر میشه و بدن کودک بهتر میتونه با عوامل بیماری‌زا مقابله کنه. شناخت این عوامل کمک میکنه بتونی اسهال کودکت رو کنترل کنی تا سریع‌تر سلامتیش رو به دست بیاره. در این مقاله قصد داریم به نقش تغذیه در درمان اسهال کودکان بپردازیم.

در ادامه با مهم‌ترین دلایل اسهال در کودکان آشنا می‌شیم:

عفونت‌های ویروسی و باکتریایی

خیلی وقت‌ها دلیل اصلی اسهال کودکان همین موضوع ساده‌ی رعایت نشدن بهداشته. وقتی آب آشامیدنی سالم در دسترس نباشه یا سیستم فاضلاب درست کار نکنه، کودکان خیلی راحت در معرض عفونت‌های ویروسی و باکتریایی قرار می‌گیرن. این عفونت‌ها بدن کوچیکشون رو اذیت می‌کنه و نتیجه‌اش چیزی جز اسهال‌های مکرر نیست.

اسهال یکی از مهم‌ترین مشکلات بهداشت عمومی در کودکان است و متأسفانه هنوز هم در ایران، به‌خصوص در مناطق محروم و در کودکانی که دچار سوءتغذیه هستن، خیلی شایع دیده می‌شه. وقتی کودک تغذیه ضعیفی داشته باشه، بدنش ضعیف‌تر می‌شه و راحت‌تر گرفتار این چرخه‌ی عفونت و اسهال می‌شه. از طرف دیگه، خود اسهال هم باعث از دست رفتن مواد مغذی میشه و این چرخه‌ی معیوب ادامه پیدا می‌کنه.

برای همین، توجه به رژیم غذایی مناسب، بهداشت فردی، و دسترسی به آب سالم، یکی از کلیدی‌ترین راه‌ها برای کنترل اسهال کودکان و حمایت از رشد سالم اون‌هاست.

حساسیت غذایی

با اینکه اکثر کودکان حساسیت غذایی ندارن ولی اسهال توی کودکان میتونه به خاطر حساسیت غذایی باشه یعنی بعد از خوردن یه غذای خاصی بدن‌شون واکنش نشون میده و اسهال میشن. حساسیت میتونه به هر ماده غذایی باشه اما معمولا آلرژن‌های اصلی باعث ایجاد حساسیت در کودکان میشن که یکی از این علائم میتونه مشکلات گوارشی مثل اسهال باشه. آلرژن‌های اصلی شامل لبنیات، تخم‌مرغ، سویا، بادام‌زمینی، گندم، ماهی، میگو، مغزها و کنجد میشه. در چنین شرایطی بهترین راهکار حذف اون غذا برای کنترل اسهال کودکان یا دیگر واکنش‌های حساسیت‌زاست. فقط حتما باید در این زمینه با مشاور تغذیه مشورت کنی که غذاهای جایگزین مناسبی به جای اون آلرژن بگذاره تا بدن کودک چیزی کم نیاره.

عدم تحمل لاکتوز

بعضی از کودکان عدم تحمل لاکتوز دارن و بعد از خوردن شیر یا لبنیات، دل‌پیچه، نفخ و اسهال میگیرن. چون دستگاه گوارش‌شون، آنزیم کافی برای هضم قندشیر (لاکتوز) رو نداره. این مشکل با اینکه اگه به موقع کنترل شه خطرناک نیست ولی میتونه تمرکز و انرژی کودک رو بگیره و اینجاست که تغذیه در اسهال کودکان اهمیت زیادی پیدا میکنه.‌ رژیم‌غذایی برای کنترل اسهال کودک باید یه مقدار تغییر کنه، به طوری که از شیر و لبنیات بدون لاکتوز در برنامه غذاییش استفاده شه یا جایگزین‌هایی مثل ماست و پنیر که هضم‌شون راحت‌تره (البته در صورتی که کودک اذیت نمیشه) انتخاب‌های خیلی خوب و جایگزین مناسبی برای شیر هستن.

تغذیه در درمان اسهال کودکان چه نقشی داره؟

تغذیه در درمان اسهال کودکان بسیار اهمیت دارد، زیرا بدن کودک به‌سرعت آب و املاح از دست می‌دهد و خطر کم‌آبی (دهیدراتاسیون) وجود دارد.

در این شرایط، اولین اقدام جبران آب و الکترولیت‌ها با محلول او آر اس (ORS) یا مایعات خانگی مثل سوپ رقیق، آب برنج و آب هویج است. خیلی از مامانا تجربه کردن که کودک‌شون به علت بیماری یا تغییر رژیم‌غذایی دچار مشکلات گوارشی مثل اسهال شدن. در این شرایط معمولا کودکان بی‌قرار میشن، اشتهاشون کم میشه، نفخ میکنن، گاهی دل‌ درد میگیرن و حتی ممکنه خواب‌شون هم به هم بریزه و نامنظم شه. شاید با خودت فکر کنی که در این شرایط همین که کودکت یه سری دارو استفاده کنه کافیه ولی باید بدونی که تغذیه در کنترل اسهال کودکان نقش خیلی مهمی داره، پس لازمه که با روش‌های پیشگیری و درمان اون‌ها آشنا بشی.

در این مقاله با هم بررسی می‌کنیم که چه عواملی باعث این دسته از مشکلات گوارشی میشن و با اهمیت رژیم‌غذایی در کنترل اسهال کودکان بیشتر آشنا می‌شیم.

نقش تغذیه در پیشگیری و کنترل اسهال کودکان

یکی از رایج‌ترین اشتباهات مامان‌ها اینه که وقتی کودکشون اسهال میشه بهش چای نبات، آبمیوه یا نوشیدنی‌های شیرین میدن! درحالیکه نمیدونن اگه کودکان زمانی که اسهال هستن از این نوشیدنی‌های شیرین بخورن بدتر میشن. در این شرایط باید از غذاهای مفید برای کنترل یا درمان اسهال کودک نازنینت استفاده کنی که در ادامه واست توضیح میدم.

تغذیه مناسب

تو این شرایط باید نوشیدنی‌های شیرین مثل نوشابه، آبمیوه طبیعی یا صنعتی و چای نبات رو از برنامه‌‌غذایی کودکتون حذف کنید چون قندشون بالاست و این اسهال رو بدتر میکنه. غذاهایی مثل کته‌ماست (مخصوصا ماست پروبیوتیک)، سیب‌زمینی بخارپز، مرغ آبپز و سوپ مرغ، غذاهای مفید برای کنترل اسهال کودکان هستن. حواستون باشه که در زمان اسهال غذاهایی مقدار فیبر بالایی دارن مثل میوه‌ها، سبزیجات و غلات سبوس‌دار (مثل نون‌های تست سبوس‌دار) رو در غذاهای کودک محدود کنی چون فیبر این غذاها حرکت دستگاه گوارش رو بیشتر میکنه و شدت اسهال بیشتر میشه. از بین میوه‌ها تنها میوه مجاز سیب پوست کنده و موز کاله.

این نکات هم زمانی که کودکت اسهال میشه یادت بمونه:

• شیر رو موقتا از برنامه‌غذاییش حذف کن
• غذاهای پرچرب (مثل غذاهای سرخ‌کردنی و فست‌فودها) و غذاهای پرادویه بهش نده
• مصرف قندهای ساده مثل شکر، عسل، کمپوت و بستنی ممنوعه
• غذاهایی که کافئین دارن مثل چای غلیظ و قهوه رو از رژیمش حذف کن
• حتما ماست پروبیوتیک کم‌چرب رو توی برنامه‌غذاییش بذار (اگه به شکل کته ماست بخوره عالیه)

بنابراین تغذیه کودک در زمان اسهال خیلی مهمه که سبک و مقوی باشه و رشد کودک رو مختل نکنه.

مصرف کافی مایعات

وقتی کودک اسهال میگیره، بدنش مقدار زیادی آب و املاح مثل سدیم و پتاسیم از دست میده. برای همین اگر این آب از دست رفته رو جبران نکنیم، بدن کودک کم‌آب میشه و خطرناکه. نشونه‌هاب کم‌آبی توی کودکان شامل خشکی دهان، کاهش ادرار، بی‌حالی و گاهی تب داره.

سازمان بهداشت جهانی توصیه میکنه در زمان اسهال از محلول‌های ORS برای کودکان استفاده شه. این محلول ترکیبی از آب، نمک و قنده که به نسبت استاندارد آماده میشه و خیلی سریع آب و املاح از دست‌رفته کودک رو جبران میکنه و از بیحالیش جلوگیری میکنه. ساشه‌های ORS رو از داروخانه‌های معتبر میتونید تهیه کنید. سوپ‌ مرغ رقیق هم برای کودکان در این شرایط عالیه.

اگه کودکت شیرخواره در زمان اسهال، روی حجم شیرش دقت کن که بدنش کم‌آب (دهیدراته) نشه. بنابراین مصرف مایعات کافی در زمان اسهال کودک خیلی مهمه.

رعایت نکات بهداشتی

رعایت بهداشت در دوران اسهال کودکان، هم باعث میشه اسهال سریع‌تر کنترل بشه و هم از انتقال بیماری جلوگیری میکنه. برای محافظت از سلامت کودکت نکات زیر رو رعایت کن:

شستن دست‌ها

بعد از تعویض پوشک، رفتن به سرویس‌بهداشتی و قبل از آماده کردن غذا، دست‌ها باید کاملا با آب و صابون شسته بشن. این کار جلوی انتقال ویروس‌ها و باکتری‌هایی که باعث اسهال میشن رو میگیره.

تمیزی ظروف و وسایل غذاخوری

ظروف غذا و بطری شیر کودک (در صورتی که کودک هنوز شیرخواره) باید همیشه تمیز باشن و در صورت امکان با آب‌جوش و موادضدعفونی‌کننده شسته بشن.

استفاده از آب سالم و بهداشتی

همیشه از آب آشامیدنی سالم برای کودک استفاده شه. آب آلوده یکی از منابع اصلی عفونت‌های باکتریایی و ویروسیه که باعث اسهال میشن.

جلوگیری از تماس کودک با کودکان دیگر

اگه کودک اسهال داره، تا حد ممکن از تماس با کودکان دیگه یا رفتن به مهدکودک خودداری کنین تا بیماری منتقل نشه.

تمیز نگه‌داشتن محیط

سطوحی که کودک لمس میکنه مثل میز، صندلی و دستگیره‌ها باید مرتب ضدعفونی بشن تا میکروب پخش نشه.

جمع‌بندی راجع به تغذیه در کنترل اسهال کودکان

اسهال کودکان میتونه از موارد مختلفی مثل بیماری‌های مختلف یا حساسیت‌های غذایی باشه. در این شرایط در کنار درمان پزشکی و دارو‌درمانی، برای کنترل علائم اون، رعایت رژیم‌غذایی مناسب، مصرف مایعات کافی و رعایت بهداشت فردی و محیطی برای کودک خیلی مهمه تا هر چه سریع‌تر اسهال کودک درمان شه و سلامتیش رو به دست بیاره.

برای دریافت مشاوره در زمینه نقش تغذیه در درمان اسهال کودکان و تهیه برنامه غذایی برای کنترل اسهال کودکان از طریق فرم زیر با ما در ارتباط باشید:

سوالات متداول