شاید به نظر برسه که آب یه چیز سادهست، اما واقعیت اینه که اهمیت مصرف آب در تغذیه کودکان خیلی مهمه و تقریباً همه چیز بدن کودکمون بهش وابستهست! حدود ۷۵ درصد از وزن بدن نوزادان و بخش زیادی از بدن کودکان از آب تشکیل شده و این مقدار با بزرگتر شدن کمکم کاهش پیدا میکنه. نوشیدن آب کافی برای کودکان فواید زیادی داره؛ آب نه فقط برای رفع تشنگی، بلکه برای تنظیم دمای بدن و حتی عملکرد مغز کودک ضروریه.
مصرف پایین آب در کودک چه خطراتی داره؟
مطالعات علمی نشون دادن که وقتی کودکان به اندازه کافی آب نمینوشن، ممکنه دچار کمآبی یا دهیدراتاسیون بشن و این موضوع میتونه روی تمرکز، یادگیری و حتی خلقوخوشون تأثیر بذاره. جالبه بدونید که بیشتر کودکان در کشورهای مختلف، از جمله ایران، به اندازه کافی آب نمینوشن. بخش زیادی از اونها ترجیح میدن نوشیدنیهای شیرین یا آبمیوههای صنعتی بخورن که نه تنها تشنگی رو درست رفع نمیکنه، بلکه احتمال خطر چاقی، کبدچرب و پوسیدگی دندانها رو هم بیشتر میکنه.
پس اگه بخوایم تغذیه سالم برای کودکان داشته باشیم، یادمون باشه که آب، سادهترین و درعینحال حیاتیترین بخش رژیم غذایی اونهاست. در این مقاله باهم بررسی میکنیم که چرا آب تا این اندازه برای بدن کودکان مهمه، علائم کمآبی در کودکان چیه، و چطور میتونیم عادت نوشیدن آب رو توی روتین روزانهشون جا بندازیم.
نقش آب در بدن و اهمیت مصرف آب در تغذیه کودکان
خیلی از والدین فکر میکنن آب فقط برای رفع تشنگیه، اما در واقع آب یکی از اصلیترین مواد مورد نیاز بدن کودکانه و توی رشد، یادگیری و انرژی روزمرهشون نقش مهمی داره. اهمیت مصرف آب در تغذیه کودکان چیزی فراتر از رفع تشنگیه.
حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد از بدن کودک از آبه و همین نشون میده که اهمیت مصرف آب در تغذیه کودکان چقدر بالاست. آب به تنظیم دمای بدن، انتقال مواد مغذی، دفع سموم، هضم غذا و حتی عملکرد درست مغز کمک میکنه. این موضوع بهوضوح نشان میدهد که اهمیت مصرف آب در تغذیه کودکان باید جدی گرفته شود.
جالبه بدونی که حتی کمبود جزئی آب در بدن کودک میتونه باعث خشکی پوست، بیحوصلگی و کاهش اشتها بشه. از طرف دیگه، وقتی بدن به اندازه کافی آب دریافت میکنه، انرژی کودکان بیشتر میشه، تمرکزشون بالاتر میره و سیستم گوارششون هم بهتر کار میکنه. اهمیت مصرف آب در تغذیه کودکان دقیقاً از همین نکات ساده شروع میشه. پس نوشیدن آب کافی نه تنها به پیشگیری از علائم کمآبی در کودکان کمک میکنه، بلکه یه عامل ساده و مؤثر برای رشد سالمتر و شادترشونه. به همین دلیل، توجه به اهمیت مصرف آب در تغذیه کودکان باید به عنوان یک عادت روزانه در خانوادهها جا بیفته.
کودکان چقدر در روز باید آب مصرف کنند؟
مامان و باباهای عزیز، میزان آب مورد نیاز کودکان در هر سن و شرایطی فرق داره. بدن کودکان نسبت به کمآبی حساستر از بزرگسالانه، چون درصد بیشتری از بدنشون از آبه. به همین دلیل، تأمین آب کافی یکی از مهمترین بخشهای تغذیه سالم کودکان محسوب میشه و کمبودش میتونه به سرعت روی تمرکز، خلقوخو و حتی رشدشون تأثیر بذاره.
بر اساس تحقیقات سازمان ایمنی مواد غذایی اروپا (EFSA) و مؤسسه پزشکی آمریکا (IOM)، نیاز روزانهی کودکان به آب از همهی منابع (نوشیدنیها و غذاها) به طور میانگین اینطوره:
- کودکان ۱ تا ۳ ساله: حدود 3/1 لیتر آب در روز
- کودکان ۴ تا ۸ ساله: حدود 6/1 لیتر آب در روز
- کودکان ۹ تا ۱۳ ساله: حدود 2 لیتر آب در روز
البته این مقادیر ثابت نیستن و برای کودکانی که در مناطق گرم زندگی میکنن، در روزهای گرم تابستون، یا وقتی تحرک و فعالیتبدنی زیادی دارن، نیاز بدنشون به آب بیشتر میشه. همینطور در زمان بیماری و تب هم بدن مایعات بیشتری از دست میده و باید با نوشیدن آب و مایعات جبران بشه.
بخش زیادی از آب بدن از طریق میوهها و سبزیجات آبدار مثل هندوانه، خیار، پرتقال و سوپها تأمین میشه، اما همچنان نوشیدن آب خالص نقش اصلی رو تامین آب مورد نیاز در مصرف آب در تغذیه کودکان داره. اهمیت مصرف آب در تغذیه کودکان در همین انتخابهای روزمره دیده میشه. طبق گزارش EFSA، کمآبی حتی خفیف در کودکان میتونه باعث افت تمرکز، خستگی زودرس و کاهش عملکرد تحصیلی بشه. پس بهتره همیشه یه بطری آب همراهشون باشه، چه در مهد و مدرسه، چه هنگام بازی. توجه به اهمیت مصرف آب در تغذیه کودکان میتونه نقش بزرگی در سلامت و شادابی روزانه آنها داشته باشه.
از چه سنی به نوزاد آب بدهیم؟ نکاتی درباره آب مناسب برای کودکان زیر یک سال
یکی از سؤالهای پرتکرار مادرها اینه که «مناسبترین آب برای کودکان زیر یکسال چیه؟ و کودکم از کی میتونه آب بخوره؟» جوابش خیلی مهمه، چون مصرف زود یا دیرِ آب، میتونه روی تغذیه کودک تأثیر بذاره.
تا قبل از ۶ ماهگی، کودکان نیازی به مصرف آب به صورت جداگانه ندارن چون آب مورد نیاز بدنشون از شیرمادر یا شیرخشک تأمین میشه. در پایان شش ماهگی که غذایکمکی رو برای کودک شروع میکنیم برای هضم غذا، پیشگیری از یبوست و اینکه کودک به تدریج نوشیدن آب رو یاد بگیره، لازمه که آب رو در برنامهغذاییش بیاریم اما یادمون باشه که اگر اوایل کودک زیاد نتونست آب بخوره جای نگرانی نیست چون همچنان آب مورد نیاز بدنش از طریق شیرمادر یا شیرخشک تامین میشه. در واقع، دادن آب به نوزاد زیر ۶ ماه ممکنه باعث کاهش اشتها برای شیر و در نتیجه کمبود کالری و مواد مغذی بشه.
مناسبترین آب برای کودکان زیر یک سال، آب جوشیده سردشده است تا از هرگونه آلودگی میکروبی یا مواد معدنی زیاد در آب جلوگیری بشه. آب معدنی و آبی که چندبار جوشیده شده آب مناسب برای کودکان زیر یکسال نیست، چون املاح زیادشون به کلیه اونها آسیب میرسونه.
در مورد ظروف مناسب برای نوشیدن آب کودکان هم بهترین ظرف، فنجانهای ساده سیلیکونی هستن که مخصوص کودکان طراحی شدن. یادتون باشه که نباید آب رو در شیشه شیر یا لیوانهایی که نیاز به مکش قوی دارن به کودک بدیم چون در این حالت همون مکیدن ادامه پیدا میکنه و مشکلساز میشه. رعایت این نکات در مصرف آب در تغذیه کودکان نقش مهمی داره. ابتدا کاملا طبیعیه هنگام نوشیدن آب کودک سرفه بزنه یا آب از اطراف دهانش بریزه چون بافت آب خیلی رقیقه و بلعیدن آن برای کودک بسیار سخت از قورت دادن غذاست. بنابراین باید هر روز نوشیدن آب از فنجان رو همراه کودک تمرین کنید تا به مرور یاد بگیره.
بهمرور که کودک بزرگتر میشه، میتونید مصرف آب رو با توجه به اشتها، فعالیت بدنی و دمای هوا افزایش بدید.
چطور کودکان رو به نوشیدن آب بیشتر تشویق کنیم؟
واقعیت اینه که بیشتر کودکان ترجیح میدن به جای آب، نوشیدنیهای شیرین مثل آبمیوه یا شیرکاکائو بخورن! ولی بدن اونها برای رشد، تمرکز و شادابی واقعاً به آب نیاز داره. اگه کودک شما هم جزو اون دستهای هست که به سختی آب میخوره، با چند تا ترفند ساده میتونید مصرف آب در تغذیه کودکان رو بالا ببرید:
خودت الگو باش!
کودکان از پدر و مادرشون یاد میگیرن. وقتی شما جلوی کودک آب میخورید و ازش تعریف میکنید (“چه خنکه! حسابی جون میده!”), اون هم به مرور به نوشیدن آب علاقهمند میشه.
لیوان مخصوص خودش رو داشته باشه
بذار کودکت خودش لیوان یا قمقمهای با رنگ و طرح دلخواه انتخاب کنه. این باعث میشه حس مالکیت پیدا کنه و خودش بخواد آب بخوره. حتی میتونید از لیوانهای نشکن با نی رنگی استفاده کنید تا براش جذابتر بشه.
آب رو طعمدار کن (اما طبیعی!)
برای اینکه آب جذابتر بشه، چند برش میوه مثل توتفرنگی، خیار، لیمو یا پرتقال داخلش بنداز. بهش بگو این “آب جادویی” مخصوص خودشِ! این کار هم باعث افزایش نوشیدن آب در کودکان میشه، هم یه روش سالم و بدون قند اضافهست.
قالبهای یخ رنگی؛ یه روش جذاب برای نوشیدن آب بیشتر
یکی از روشهای خیلی جذاب برای تشویق کودکان به نوشیدن آب، استفاده از قالبهای یخ رنگی و طبیعیه. میتونی داخل قالب یخ، تکههای کوچک میوه مثل توتفرنگی، بلوبری، خیار یا پرتقال بندازی و حتی کمی آب لبو یا آب هویج طبیعی بریزی تا قالبها رنگی و جالب بشن. وقتی کودکان ببینن یه قالب یخی خوشرنگ تو لیوانشون افتاده، با هیجان آب رو میخورن و این کار باعث میشه مصرف آب در تغذیه کودک بیشتر و لذتبخشتر بشه. این روش هم سالمه، هم طبیعی و بدون قند اضافه و بهترین جایگزین برای نوشیدنیهای صنعتی و شیرین محسوب میشه.
آب رو در دسترس بذار
یه بطری کوچک مخصوص همیشه کنار دستش بذار چه موقع بازی، چه توی پارک، چه وقتی تلویزیون نگاه میکنه؛ تا هر وقت تشنه شد تنبلی نکنه!
یادت باشه هدف این نیست که کودک رو مجبور به خوردن آب کنیم، بلکه باید کاری کنیم خودش از نوشیدن آب لذت ببره.
جمعبندی
آب یکی از مهمترین بخشهای تغذیه سالم کودکانه و نقش حیاتی در رشد، تمرکز و شادابیشون داره. کمآبی حتی خفیف میتونه باعث خستگی، کاهش تمرکز و مشکلات گوارشی در کودکان بشه. با روشهای خلاقانه، مثل استفاده از قالبهای یخ رنگی، میتونیم کودکان رو به اهمیت مصرف آب در کودکان بیشتر تشویق کنیم و سلامتیشون رو تضمین کنیم. توجه به اهمیت مصرف آب در کودکان در زندگی روزمره نقش بسزایی داره. نوشیدن آب سالم نه تنها نیاز بدن رو برطرف میکنه، بلکه یادگیری، فعالیت بدنی و رشد ذهنی کودک رو هم بهبود میده.
برای دریافت مشاوره در زمینه تغذیه کودکان از طریق فرم زیر با ما در ارتباط باشید:
