سلیاک در کودکان

سلیاک در کودکان، راهنمای کامل تغذیه بدون گلوتن و نکات مهم برای مادران

شاید اینو تجربه کردی که کودکت بعد از خوردن یه غذای ساده مثل نون یا شیرینی، دل‌درد بگیره، نفخ کنه یا مدام اسهال بشه. شاید فکر کنی یه مشکل موقته یا حساسیت به یه خوراکی خاصه، اما بعضی وقت‌ها این علائم می‌تونن نشونه‌ی یه موضوع جدی‌تر باشن، مثل بیماری سلیاک.

سلیاک یه جور عدم تحمل گلوتنه، گلوتن همون پروتئینیه که توی گندم، جو، جو دوسر معمولی و چاودار پیدا میشه. وقتی کودکان مبتلا به سلیاک گلوتن می‌خورن، سیستم ایمنی بدنشون به روده کوچک حمله می‌کنه و باعث میشه مواد مغذی درست جذب نشه. همین موضوع می‌تونه رشد، انرژی و حتی خلق و خوی کودک رو تحت تأثیر قرار بده.

آمارها نشون میده که حدود ۱٪ جمعیت دنیا به این بیماری دچار هستن. شاید عدد کوچیکی به نظر بیاد، اما چون خیلی وقت‌ها علائمش مبهمه یا شبیه مشکلات دیگه‌ست، تشخیصش راحت نیست. برای همین، آگاهی داشتن از این بیماری و اهمیت رژیم غذایی مناسب برای کودکان مبتلا به سلیاک خیلی مهمه.

بیماری سلیاک در کودکان وقتی پیش میاد که پرزهای روده کوچیک آسیب می‌بینن و همین باعث می‌شه بدن نتونه مواد غذایی رو درست جذب کنه. نتیجه‌اش هم کمبودهای تغذیه‌ای مختلفه، هم توی درشت‌مغذی‌ها (مثل پروتئین و چربی) و هم ریزمغذی‌ها (مثل آهن و ویتامین‌ها). تنها راه کنترل سلیاک در کودکان، رعایت رژیم غذایی بدون گلوتنه. بنابراین با رعایت یک رژیم‌غذایی بدون گلوتن در کودکان مبتلا به سلیاک ، هم علائم بیماری برطرف می‌شه، هم آزمایش‌ها و وضعیت روده به حالت طبیعی برمی‌گرده.

علائم بیماری سلیاک در کودکان، نشونه‌هایی که نباید نادیده بگیری

خیلی از مامان‌ها فکر می‌کنن بیماری سلیاک در کودکان فقط با اسهال و دل‌درد خودش رو نشون میده. در حالی که علائمش خیلی متنوع‌تره. کودکان ممکنه نفخ، گاز معده یا حتی کاهش وزن داشته باشن. ولی جالبه بدونید که همه‌ی کودکان مبتلا این نشونه‌ها رو ندارن. بعضی وقتا سلیاک در کودکان فقط با کم‌خونی فقر آهن خودش رو نشون میده یا حتی با مشکلات استخوانی مثل پوکی استخوان.

علاوه بر این، کودکانی که بیماری سلیاک دارن، ممکنه دچار خستگی، یبوست یا سوءهاضمه بشن. در مواردی هم دیده شده که مشکلاتی مثل بیماری‌های کبدی، مشکلات عصبی مثل گزگز دست‌وپا یا عدم تعادل (آتاکسی)، تغییرات دندونی یا حتی در آینده مشکلات باروری ایجاد میشه.

پس خیلی مهمه که بدونیم تغذیه در بیماری سلیاک کودکان فقط برای کنترل علائم گوارشی نیست، بلکه می‌تونه جلوی خیلی از عوارض پنهان این بیماری رو هم بگیره.

رژیم‌غذایی مناسب برای کنترل سلیاک در کودکان

داشتن یک رژیم‌غذایی بدون گلوتن در کودکان مبتلا به سلیاک،تنها درمان فعلی برای این بیماریه. مامان‌های عزیز در نظر داشته باشید که قبل از شروع رژیم غذایی، باید مطمئن شید که کودک شما سلیاک داره چون گاهی اوقات نشونه‌های این بیماری با آلرژی به گندم ممکنه اشتباه گرفته بشه و هزینه زیادی برای کودک و والدین داشته باشه. در صورتی که با انجام آزمایش و نظر پزشک مطمئن شیم که کودک‌مون سلیاک داره حتما در اولین قدم به مشاوره تغذیه مراجعه کنین و پیگیری مداوم رو داشته باشین که کاملا با غذاهای مفید برای کودکان مبتلا به سلیاک آشنا شید و با گرفتن یک برنامه‌غذایی تخصصی به کودک‌تون کمک کنید تا رشد مناسب داشته باشه و کیفیت زندگیش پایین نیاد.  

در رژیم‌غذایی بدون گلوتن، گندم، جو، جو دوسر معمولی، چاودار و هر غذایی که از این غلات درست شده رو از برنامه‌غذایی کودک کاملا حذف کنین. پس خیلی مهمه که موقع خرید از فروشگاه، همیشه برچسب روی محصولات رو با دقت بخونید تا مطمئن بشید چیزی که انتخاب کردید گلوتن‌دار نیست و برای کودک‌تون بی‌خطره.

جو دوسر معمولی برای کودکان مبتلا به سلیاک مناسب نیست چون ممکنه با گندم آلوده باشه و باعث مشکلات روده بشه. اما جو دوسر بدون گلوتن که روی بسته‌بندیش مشخصه، معمولاً قابل تحمل هست و می‌تونه فیبر و ویتامین‌های مفیدی به رژیم غذایی کودک اضافه کنه. البته بعضی کودکان بعد از شروع مصرف جو دوسر بدون گلوتن ممکنه کمی گاز یا نفخ شکم داشته باشن، که طبیعیه و نباید با فعال شدن بیماری سلیاک اشتباه گرفته بشه.

خوشبختانه انواع غذاهای مناسب برای کودکان مبتلا به سلیاک وجود داره که هم نشاسته‌ای هستن و هم گلوتن ندارن. با جایگزینی موادغذایی زیر در رژیم‌غذایی کودک می‌تونین به رشد و سلامت او کمک کنین و علائم سلیاک رو کنترل کنین.

مواد غذایی بدون گلوتن مناسب برای کودکان عبارتنداز:

• برنج: که پایه اصلی غذاهای ایرانیه و هضمش برای کودک راحته.
• ذرت: به شکل ذرت پخته، آرد و پفیلا می‌تونی به غذای کودک اضافه کنی و تنوع ایجاد کنی.
• سیب‌زمینی: تو خورشت، پوره یا سوپ عالیه و کودکان عاشقشن.
• حبوبات (مثل: لوبیا، نخود، عدس، دال‌عدس و…): علاوه بر نشاسته، سرشار از پروتئین و فیبره و توی آش، سوپ یا کوکو می‌تونین از حبوبات استفاده کنین.
• کینوآ: یه دونه سالم و سبک که می‌تونی بعد از پخت اونو با برنج، سالاد یا غذاهای دیگه ترکیب کنی و به رژیم غذایی کودکت تنوع بدی.

علاوه‌ بر غذاهای ذکر شده، خیلی مهمه که رژیم‌غذایی کودک مبتلا به سلیاک شامل بقیه گروه‌های غذایی سالم باشه، مثل لبنیات، سبزیجات، میوه‌ها، گوشت‌ها (مثل گوشت‌قرمز، مرغ، ماهی)، تخم‌مرغ و مغزها (مثل گردو، پسته، بادام و…) و چربی‌های مفید (مثل زیتون، روغن زیتون و…).

با رعایت رژیم‌غذایی متعادل و دقت به برچسب محصولات، می‌تونین مطمئن باشین که کودک‌تون سالم می‌مونه و از خوردن غذاهای متنوع لذت کافی رو می‌بره.

 اگه میخوای بدونی که از هر گروه‌غذایی به چه مقدار در هر وعده استفاده کنی همین الان فرم زیر رو کامل کنید تا راهنماییت کنیم.

موادمغذی مهم برای کودکان مبتلا به سلیاک

بیماری سلیاک در کودکان باعث میشه که روده کوچیک نتونه مواد مغذی رو خوب جذب کنه حالا وقتی فقط بخش ابتدایی روده آسیب ببینه، جذب آهن، فولات و کلسیم کم میشه و ممکنه کودک دچار کم‌خونی یا استخوان‌های ضعیف بشه. راهکارش اینه که از غذاهای مناسب برای کودکان مبتلا به سلیاک استفاده کنیم که غنی از این موادمغذی باشن مثل:

• گوشت قرمز، مرغ، حبوبات، تخم‌مرغ، مغزها و دانه‌ها (مثل مغز تخمه آفتابگردان و کدو) که منابع غنی از آهن هستن.
• سبزیجات برگ سبز، عدس و نخود که میزان فولات خوبی دارن.
• و لبنیات که منبع خیلی خوبی از کلسیمه (فقط حواستون باشه که حاوی افزودنی‌های گلوتن‌دار نباشه).

البته در صورت نیاز تحت نظر مشاور تغذیه یا پزشک شاید نیاز باشه از مکمل‌ها با دوز مناسب برای کودک استفاده شه.

در حالتی که کل روده کوچک درگیر باشه، جذب همه مواد مغذی شامل پروتئین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین‌ها و مواد معدنی کاهش پیدا می‌کنه و ممکنه کودک اسهال، نفخ، کاهش وزن یا ضعف عمومی داشته باشه. برای جبران این کمبودها، مصرف غذاهای طبیعی، تازه و متنوع مثل سبزیجات، میوه‌ها، گوشت‌ها، تخم‌مرغ و چربی‌های سالم مثل روغن زیتون و مغزها خیلی کمک‌کننده ست.

کمبود ویتامین D هم معمولا در کودکان مبتلا به سلیاک رایجه و این میتونه روی سلامت استخوان‌ها تاثیر منفی بذاره. برای تقویت ویتامین D، می‌تونید:

• کودک رو در معرض نور خورشید ملایم قرار بدید.
• از منابع غذایی ویتامین D مثل زرده تخم‌مرغ، ماهی‌های چرب (مثل سالمون، ساردین و قزل‌آلا) استفاده کنید.
• و در صورت نیاز با مشاور تغذیه یا پزشک مشورت کنید و مکمل مناسب به کودک بدهید.

رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن در کودکان مبتلا به سلیاک، همراه با مصرف مواد مغذی کافی، ورزش سبک و منظم و پیگیری منظم با مشاور تغذیه، می‌تونه بیشتر این مشکلات را کنترل کنه و به رشد سالم کودک شما کمک کنه.

جمع‌بندی نکات کلیدی برای تغذیه و مدیریت سلیاک در کودکان

بیشتر کودکان مبتلا به سلیاک وقتی رژیم غذایی بدون گلوتن رو دقیق رعایت می‌کنن، ظرف دو هفته بهبود پیدا می‌کنن. با این رژیم، کمبودهای ویتامین و مواد معدنی مثل آهن و کلسیم هم بهتر می‌شن. گاهی لازم می‌شه مکمل‌هایی مثل ویتامین D و اسید فولیک هم استفاده بشه که البته حتما لازمه که تحت نظر مشاور تغذیه باشه. همچنین، بهتره وعده‌های غذایی کافی و سالم باشن، ورزش کافی داشته باشن و از میوه‌ها، سبزیجات و غلات بدون گلوتن غنی از فیبر بهره ببرن تا سلامت و انرژی مغز و بدن حفظ بشه.