یکی از مشکلاتی که اکثر مامان‌ها حداقل برای یه دوره تجربه میکنن بی‌اشتهایی در کودکان است. وقتی کودکان خوب غذا نمیخورن و سرمیز غذا بدقلقی میکنن خیلی میتونه مامان‌ها رو نگران کنه که نکنه کودکم خوب وزن نگیره و رشد جسمی و ذهنیش تاثیر منفی و غیرقابل جبران بذاره.
خیلی وقت‌ها مامان‌ها بی‌اشتهایی کودک خود رو بدغذایی میدونن، درحالیکه این دو مبحث کاملا با هم فرق میکنه و هر کدوم علت و راهکارهای خودش رو داره. بعضی از کودکان همه چی میخورن و بدغذا نیستن، فقط اشتهاشون کمه یعنی خیلی میلی به غذا ندارن و حجم کمی غذا میخورن.
در ادامه با دلایل شایع بی‌اشتهایی در کودکان و راهکارهای ساده برای افزایش اشتهاشون با هم آشنا میشیم.
بی‌اشتهایی در کودکان، چرا اتفاق می‌افته و چه باید کرد؟
بی‌اشتهایی در کودکان گاهی به خطر وجود یه بیماری یا مشکله ولی اکثر اوقات به خاطر رفتارها و عادت‌های اشتباه هنگام غذاخوردن پیش میاد. بنابراین ابتدا باید علت اون بی‌اشتهایی رو پیدا کنیم و با توجه به اون به فکر راهکار باشیم.
بی‌اشتهایی طبیعی
خیلی از اوقات بی‌اشتهایی در کودکان کاملا طبیعیه و این به سن‌شون مربوط میشه. خیلی از مامان‌ها انتظار دارن که کودک‌شون همیشه مقدار زیادی غذا بخوره و وزنش هر ماه زیاد شه. در سه، چهار ماه اول زندگی کودکان معمولا ماهانه یک کیلو وزن میگیرن و وزن‌شون دو برابر میشه اما اگه قرار باشه روند افزایش وزن همین طوری ادامه پیدا کنه تصور کنید کودک چند کیلو میشه!!!
بنابراین کودکان هر چی بزرگتر میشن رشدشون کمتر میشه و تمایل‌شون به غذاخوردن هم کم میشه. کودک تا یک سال اول زندگی حدودا بین هفت تا هشت کیلوگرم وزن میگیره اما در سال دوم حدود 5/2 کیلوگرم کافیه که وزن بگیره. بنابراین طبیعیه که کودکان دو تا پنج سال اشتهای کمتری داشته باشن و اونقدری که والدین انتظار دارن نتونن غذا بخورن.
یادت باشه اگه میخوای اشتهای کودکت رو قضاوت کنی باید به یه بازه زمانی ده روزه نگاه کنی و براساس اون بگی که اشتهای کودکت خوبه یا نه و اگه کودکت اکثر روزها اشتهاش خوبه و حالا یکی دو روز پیش میاد که خوب غذا نمیخوره اشکالی نداره و نمیتونیم اینو به حساب بی‌اشتهایی اون کودک بذاریم.
البته در نظر داشته باش که این بی‌اشتهایی در کودکت نباید درحدی باشه که به رشد او آسیب بزنه و روند رشد رو مختل کنه برای همین لازمه در این زمینه با مشاور تغذیه صحبت کنی که کاملا شرایط کودکت رو بررسی کنه و با توجه به اون راهنماییت کنه.
بیماری‌ها و مشکلات جسمی
گاهی بی‌اشتهایی در کودکان به یه سری از بیماری‌ها مثل کم‌خونی فقرآهن، یبوست، عفونت، انگل، رفلاکس و… مربوط میشه. در این شرایط اول با نظر پزشک و تجویز داروی مناسب مشکل کودک برطرف میشه و بعد با برنامه غذایی اشتهای کودک بهتر میشه.
تغذیه نامناسب و غیراصولی
اگه کودک‌تون ریزه‌خواری داره یعنی اکثر اوقات در حال خوردن یه چیزیه و در میان‌وعده‌های روزانه در حال خوردن خوراکی‌های ناسالم و پرکالری مثل کیک، بیسکویت، پفک، شکلات و… هست، طبیعیه که در وعده های اصلی غذایی اشتهای کافی برای خوردن غذای اصلی نداره.
همچنین گاهی اوقات کمبود برخی از ریزمغذی‌ها مثل آهن و زینک، کودک رو کم‌اشتها میکنه.
کم‌تحرکی
اگه کودکت روزانه چند ساعت با گوشی و تبلت بازی میکنه یا برنامه تلویزیونی میبینه و تحرک کمی داره، انرژی زیادی نمیسوزونه و طبیعتا احساس گرسنگی کمی میکنه و اشتهای خوبی نداره. اما کودکی که حداقل روزانه نیم‌ساعت ورزش می کنه، میدوه و جنب و جوش داره، معمولا با اشتهای بهتری غذا میخوره.
علت‌‌های رفتاری و روانی
گاهی بی‌اشتهایی در کودکان نه به کمبودهای تغذیه‌ای مربوط میشه و نه به دلیل بیماری‌های جسمیه، بلکه به رفتارهای اشتباه و شرایط روحی میتونه مربوط باشه. فشار بیش از حد والدین برای خوردن غذای بیشتر در کودکان باعث ترشح هورمون سیری در اونها میشه و کم‌کم از غذا خوردن زده میشن. همچنین اگه فضای خونه پرتنش باشه، اضطراب و استرس کودک مستقیم روی اشتهاش تاثیر میذاره.
چه زمانی باید نگران بی‌اشتهایی کودکم بشم و براش کاری کنم؟
بی‌اشتهایی در کودکان گاهی اوقات طبیعیه یعنی اگه کودکت فقط یه روزهایی پیش میاد که خوب غذا نمیخوره اما به طور معمول غذاشو خوب میخوره جای نگرانی نیست. کودکان هم مثل ما یه روزایی ممکنه اشتهاشون بیشتر باشه و یه روزایی کمتر. اما اگه نشونه‌های زیر رو در کودکت دیدی باید حتما موضوع رو جدی بگیری و حتما با مشاور تغذیه کودک مشورت کنی که برنامه‌غذایی اختصاصی برای کودکت طراحی کنه یا اگه نیاز به بررسی آزمایشگاهی و … باشه کودکت رو به متخصصین اطفال در سایر زمینه‌ها ارجاع بده.
این نشونه‌ها عبارتند از:
- توقف یا کاهش وزن کودک در نمودار رشد
- عدم افزایش قد متناسب با سن
- خستگی و بی‌حالی مداوم
- استفراغ‌های مکرر، اسهال یا یبوست طولانی‌مدت
- بی‌میلی شدید به خوردن تقریبا همه غذاها
چیکار کنم کودکم اشتهای خوبی داشته باشه؟
یک سری راهکارهای عمومی هست که اگه رعایت کنید به افزایش اشتهای کودکان کمک میکنه که در ادامه با هم بررسی میکنیم:
زمان‌بندی و روتین‌غذایی مشخص
خیلی از اوقات بی‌اشتهایی در کودکان به این دلیله که زمان‌بندی و برنامه مشخصی برای خوردن وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها ندارن و دائم در طول روز ریزه‌خواری میکنن. تصور کن که نزدیک ظهر کودک ضعف میره و گشنه میشه اما روی میز یه تیکه کیک، بیسکویت یا شکلات هست که خیلی راحت همون رو میخوره و حجم معده‌ش گرفته میشه… در این وضعیت کاملا طبیعیه که کودک برای ناهار اشتهای خوبی نداشته باشه و بی‌میل باشه. بنابراین خیلی مهمه که یک برنامه‌غذایی مشخص برای تغذیه اصولی فرزندتون داشته باشین که براساس اون پیش برید و بی‌اشتهاییش رو اصلاح کنید.
مصرف زیاد مایعات و لبنیات
گاهی بی‌اشتهایی در کودکان به خاطر مصرف زیاد لبنیات به خصوص شیرگاوه. به طور معمول کودکان از یک سالگی تا پنج سالگی بیشتر از 500 سی‌سی نباید در طول روز شیر مصرف کنن (معادل دو واحد لبنیات) و بعد از پنج سالگی بر حسب شرایط کودک این مقدار میتونه تحت نظر مشاور تغذیه مقداری بیشتر شه. اگر کودک از حد مجاز تعیین شده مقدار بیشتری لبنیات و شیر مصرف کنند اشتهاشون کمتر میشه.
همچنین مصرف زیاد مایعات شیرین مثل آبمیوه، نوشابه، چای‌شیرین و… میتونه باعث بی‌اشتهایی در کودکان بشه.
اجبار و اصرار ممنوع
یادت باشه لحظه غذاخوردن هر بیشتر به کودکت اصرار کنی که غذای بیشتری بخوره یا غذای جدیدی رو امتحان نتیجه عکس میده و او بیشتر در برابر غذا خوردن مقاومت میکنه.
گفتن جمله‌های زیر جنبه اصرار داره و میتونه تاثیر منفی بر رفتار غذا خوردن کودک داشته باشه:
- فقط یه لقمه یا یه قاشق دیگه از این غذا بخور
- تا زمانی که غذات تموم نشه نمیتونی بری بازی کنی
- اگه سالادت رو بخوری جایزه داری
- دوستت رو ببین چقدر خوب غذا میخوره تو هم یه قاشق دیگه غذا بخور
تنوع و جذابیت در غذاها
رنگ، شکل و نحوه سرو غذا اهمیت زیادی داره. تنوع دادن به غذای کودکان میتونه اشتهاشون رو بیشتر کنه مثلا اگه هر روز به صبحونه به کودکت نون و پنیر بدی بعد از یه مدتی طبیعیه که از غذا زده شه ولی اگه غذاهای متنوع رو در برنامه غذاییش بذاره با اشتهای بهتری میخوره مخصوصا اگه از نظر ظاهری هم تزئینش کنی و در ظروف متنوع و مورد علاقش واسش آماده کنی.
جهت دریافت مشاوره همین حالا فرم زیر رو کامل کن!
